بهشتی شدن با تزکیه (قرآن)از موجبات دستیابی به بهشت عدن، تزکیه نفس و خودسازی است. ۱ - تزکیه نفستزکیه نفس و خودسازی، از موجبات دستیابی به بهشت عدن است. جنت عدن تجری من تحتها الانهـر خــلدین فیها وذلک جزاء من تزکی. «باغهای جاویدان بهشت، که نهرها از زیر درختانش جاری است، در حالی که همیشه در آن خواهند بود این است پاداش کسی که خود را پاک نماید!» ۱.۱ - افسانه جبر محیطسرگذشت ساحران در آیات فوق نشان داد که مساله جبر محیط یک دروغ بیش نیست، انسان فاعل مختار است و صاحب آزادی اراده، هر زمان تصمیم بگیرد می تواند مسیر خود را از باطل به سوی حق تغییر دهد، هر چند تمام مردم محیط او غرق در گناه و گرفتار انحراف باشند، ساحرانی که سالیان دراز در آن محیط شرک آلود، خود مرتکب شرک آمیزترین اعمال می شدند به هنگامی که تصمیم گرفتند، حق را پذیرا شوند و در راه آن عاشقانه ایستادگی کنند، از هیچ تهدیدی نترسیدند، و به هدف خود نائل شدند، و به گفته مفسر بزرگ مرحوم طبرسی کانوا اول النهار کفارا سحرة و آخر النهار شهداء بررة!: " صبحگاهان کافر بودند و ساحر، اما شامگاهان شهیدان نیکوکار راه حق"! و نیز از اینجا به خوبی روشن می شود که افسانه های مادی‌ها و مخصوصا مارکسیستها در زمینه پیدایش مذهب تا چه اندازه سست و بی پایه است، آنها عامل هر حرکتی را مسائل اقتصادی می دانند در حالی که در اینجا کاملا بر عکس بود زیرا ساحران در آغاز به خاطر فشار دستگاه فرعون از یک سو، و تشویق‌های اقتصادی او از سویی دیگر در میدان مبارزه با حق گام نهادند، ولی ایمان به الله همه اینها را از بین برد، هم مال و مقامی را که فرعون به آنها وعده داده بود بر پای ایمان خود ریختند و هم جان عزیز خویش را بر سر این عشق نهادند! ۱.۲ - آثار ایمان و عمل صالحاین دو آیه آثار ایمان و عمل صالح را وصف می کند، هم چنان که آیه قبلی آثار جرم را که دنبال کفر گناه بروز می کند بیان می کرد و هر سه آیه که یکی آثار جرائم و دو تای دیگر آثار ایمان و عمل صالح را بیان می کند، ناظر به وعده و وعید فرعون به مؤمنان است، چون او ایشان را وعید داده بود که اگر به موسی ایمان آورند دست و پایشان را قطع نموده به دارشان بیاویزد، و ادعا کرده بود که او از هر کس دیگر شدید العذاب تر است و عذابش باقی تر است مؤمنان در مقابلش گفتند: خدا برای مجرمان جهنمی دارد که در آن کسی نه می میرد و نه زنده می شود، چون در آن چیزی که مایه خوشی زندگی باشد نیست، و خیری که امید آن برود ندارد، تا آدمی به انتظار رسیدن به آن، تلخی عذاب را تحمل کند. اما وعده او به ایشان آن بود که قبلا داده و گفته بود: از مقربانتان می کنم و اجرتان می دهم: و قرآن چنین حکایت کرد: " قالوا ان لنا لاجرا ان کنا نحن الغالبین قال نعم و انکم لمن المقربین" ایشان هم در پاسخش گفتند: " من یاته مؤمنا قد عمل الصالحات فاولئک لهم الدرجات العلی "- و اشاره با کلمه (اولئک) به منظور تعظیم شان چنین کسانی بوده و منظورشان از" درجات عالی و بلند" مقابله با وعده‌ای است که فرعون داده بود، که شما را از مقربین قرار می دهیم و در جمله" جنات عدن تجری من تحتها الانهار خالدین فیها و ذلک جزاء من تزکی" با وعده ای که فرعون به اجر داده بود مقابله کردند و پاسخ دادند. ۲ - پانویس
۳ - منبعمرکز فرهنگ و معارف قرآن، فرهنگ قرآن، ج۶، ص۵۴۷، برگرفته از مقاله «تزکیه». |